Viande Cultivée

Kweekvlees

hamburger

Wat is kweekvlees?

Kweekvlees is vlees dat gekweekt wordt uit dierlijke stamcellen die men in een groeilichaam laat ontwikkelen. Buiten het lichaam van het dier dus. Deze ‘celcultuur’ vindt plaats in vaten, net zoals bij de traditionele fermentatie van bier en yoghurt bijvoorbeeld.

Hoewel er voor kweekvlees geen enkel dier geslacht moet worden, is het wel echt vlees. Op moleculair niveau zie je dan ook geen verschil tussen kweekvlees en traditioneel vlees.

Kweekvlees is het resultaat van ‘cellulaire landbouw’, een alternatieve kweekmethode. Naast vlees wil de cellulaire landbouw ook vis, melk, eieren, foie gras en leer maken op basis van gekweekte cellen of micro-organismes. Op die manier helpt deze methode de problemen omtrent dierenwelzijn en de negatieve effecten van de huidige vleesproductie op het milieu de wereld uit.

Waarom hebben we
kweekvlees nodig?

voor de dieren

Elk jaar worden wereldwijd zo’n 70 miljard dieren geslacht voor hun vlees. Dat staat gelijk aan ongeveer tien keer de wereldbevolking! De overgrote meerderheid is afkomstig uit de intensieve houderij, waar de dieren in extreem slechte omstandigheden leven: ze worden dicht op elkaar gepropt in afgesloten ruimtes, ze worden verminkt, moeders en hun jongen worden van elkaar gescheiden, …

De FAO (de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties) verwacht dat de wereldwijde vleesconsumptie tegen 2050 met 70% zal stijgen. De komende decennia zullen dus alleen maar nog meer dieren voor hun vlees worden geteeld en geslacht.

Voor het milieu

Veeteelt is een van de grootste oorzaken van de klimaatopwarming. Volgens de FAO is 14,5% van de uitstoot van broeikasgassen eraan toe te schrijven, meer dan de rechtstreekse uitstoot van de hele transportsector.

Het kweken van dieren is ook een van de belangrijkste oorzaken van ontbossing. Greenpeace schat bijvoorbeeld dat de veeteelt verantwoordelijk is voor  80% van de vernieling van het Amazonewoud. Een onderzoek naar de milieu-impact van de veeteelt (verschenen in juni 2018 in het tijdschrift Science) toont aan dat vee maar liefst 83% van de landbouwgrond over de hele wereld inpalmt, ook al levert het slechts 37% van de eiwitten die we nodig hebben. Doordat de veeteelt zoveel natuurgebieden verwoest, gaat bovendien enorm veel biodiversiteit verloren.

Voor onze gezondheid

Griep, listeria monocytogenes, salmonella, campylobacter, E. coli … Door dieren in afgesloten ruimtes op te sluiten, krijgen bacteriën, virussen en parasieten vrij spel.

Door het massale gebruik van antibiotica raken heel wat bacteriestammen bovendien steeds meer resistent tegen antibiotica. De WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) en de FAO vinden dat een ernstig gevaar voor de menselijke gezondheid.

Hoe wordt
kweekvlees gemaakt?

Infographie Gaia
cow

1. Het verzamelen van stamcellen (onder narcose)

Om kweekvlees te produceren, heb je een zeer kleine hoeveelheid dierlijke cellen nodig. Als je bijvoorbeeld rundsvlees wilt produceren, is een staal van stamcellen van een levende koe noodzakelijk. De biopsie, niet groter dan een sesamzaad, wordt onder plaatselijke verdoving uitgevoerd zodat het dier niet lijdt. Doelstelling: ervoor zorgen dat de stamcellen zich buiten het dier ontwikkelen.

cells

2. Waarom stamcellen?

Verschillende start-ups hebben besloten hun inspanningen te richten op stamcellen omdat die zich snel kunnen vermenigvuldigen. Aangezien vlees voornamelijk bestaat uit spieren, collageen en vet, focussen ze zich op de stamcellen die deze weefsels creëren.

 

testseau copie

3. Voedingsoplossing

De bioreactor is gevuld met een voedingsoplossing die de cellen voorziet van alle ingrediënten die nodig zijn voor hun groei: water, suiker, aminozuren, lipiden, vitaminen, mineralen, enz. Momenteel ontwikkelen onderzoekers formules die geen dierlijke producten bevatten, zodat de productie van gekweekt vlees volledig gescheiden is van de veehouderij.

cuve

4. Bioreactor

Na de biopsie worden de cellen in een groot vat geplaatst, ook wel een bioreactor genoemd. Hierin bootst men de omstandigheden in het lichaam van het dier na, waardoor de cellen zich op natuurlijke wijze kunnen vermenigvuldigen. Het zuurstofgehalte, de pH, de hydrostatische druk en de temperatuur in de bioreactor worden nauwgezet opgevolgd om de celvermenigvuldiging optimaal te laten verlopen.

muscle

5. Groei van spierweefsel

Zodra er miljarden stamcellen ontstaan zijn, wordt het proces voor celdifferentiatie opgewekt. Dit wil zeggen dat men de cellen stimuleert om uit te groeien tot spiercellen. In deze fase vermenigvuldigen de cellen zich niet meer, maar smelten ze net samen om zogenaamde myotubes te vormen. Uit die myotubes ontstaan later de spiervezels.

Om het vlees (gehakt of in stukken) zijn specifieke textuur en vorm te geven, moeten de cellen zich tijdens hun differentiatie kunnen hechten aan een ‘structuur’. Zonder die ondersteuning zouden de cellen een weinig appetijtelijke brij vormen.

Er wordt op dit moment onderzoek gevoerd naar verschillende soorten structuren: biologisch afbreekbare microkogels, een driedimensionale poreuze structuur die ervoor zorgt dat voedingsstoffen zich in het weefsel kunnen verspreiden, een eetbare hydrogel die deel uitmaakt van het eindproduct …

mix

6. Conditionering

Wanneer alle bundels bij elkaar worden gegroepeerd, wordt vlees verkregen dat vervolgens als het oorspronkelijke product kan worden verwerkt.

meat

7. Gekweekt vlees = echt vlees

Gekweekt vlees is echt vlees. Echt vlees waarvoor geen dieren worden geslacht. Naar smaak is het niet anders dan conventioneel rundvlees, varkensvlees of kippenvlees. Het kan dan ook op dezelfde manier worden bereid.

Wanneer zal kweekvlees op de markt komen?

Terwijl het op dit moment relatief eenvoudig is om op experimentele schaal te produceren, blijft grootschalige productie – tegen concurrerende prijzen – een echte technische uitdaging. Zo moeten onderzoekers bijvoorbeeld nog bioreactoren ontwikkelen met volumes van enkele duizenden liters (ter vergelijking: bioreactoren in de regeneratieve geneeskunde zijn over het algemeen slechts enkele liters groot). Ze moeten ook goedkope voedingsoplossingen optimaliseren die het foetaal kalfserum (FCS) kunnen vervangen, omdat FCS duidelijk onverenigbaar is met het dierenwelzijn.

Ondanks de technische uitdagingen waar biologen en ingenieurs vandaag de dag voor staan, blijven bedrijven in de sector optimistisch en blijven ze relatief korte marketingdata aankondigen. Zo zijn het Nederlandse Mosa Meat en het Amerikaanse Memphis Meats het erover eens dat hun eerste producten al in 2021 op de markt zouden komen. Ze zouden eerst op kleine schaal verkocht worden en tegen 2025 in grote massa beschikbaar moeten zijn.

Intussen, en nu u beter geïnformeerd bent over de negatieve impact van de veeteelt, kan u zich wel aanpassen en kiezen voor bijvoorbeeld vegetarisme of veganisme. 

Wie zet zich in
voor de ontwikkeling en promotie van kweekvlees?

Heel wat bedrijven over de hele wereld staan open voor de ontwikkeling en de verkoop van kweekvlees.

Veel verenigingen zonder winstoogmerk die zich engageren voor dierenwelzijn en het milieu, promoten kweekvlees. Zo dragen ze hun steentje bij aan de snelle opmars van de cellulaire landbouw.

Daarnaast trekt deze opkomende markt een groot aantal investeerders aan, onder wie Microsoft-medeoprichter Bill Gates, Virgin-baas Richard Branson en Google-medeoprichter Sergey Brin. De sector ziet er zo veelbelovend uit dat ook enkele grote spelers uit de voedingsmiddelenbranche al aanzienlijke sommen hebben geïnvesteerd. Daarbij denken we bijvoorbeeld aan Tyson Foods, Cargill en Bell.

Ik ben ervan overtuigd dat we over dertig jaar geen dieren meer moeten doden, en dat vlees gekweekt of plantaardig zal zijn, hetzelfde zal smaken en voor iedereen ook veel gezonder zal zijn. Op een dag zullen we terugblikken en niet kunnen geloven dat onze grootouders ooit dieren geslacht hebben.

Richard Branson
Brits ondernemer en oprichter van de Virgin Group